هارمونی و آرایه
برگرفته و برگردان از کتاب: آهنگ سازان بزرگ نوشتۀ وِندی
تامپسون
مترجم: منوچهر خاکی
·
دورۀ باروک
اصطلاح "باروک" که ریشه در واژۀ پرتقالی
"باروکو" به معنای مروارید بی ریخت دارد، در ابتدا- با یک بار منفی-
برای توصیف معماری متکلف و پر زرق و برقی که در کلیساهای قرن هفدهم آلمان، اتریش و
ایتالیا، پایه گذاری شد و به عنوان واکنشی در برابر کلاسیسیسم خشک معماری رنسانس
طراحی می شد، به کار می رفت. یکی از برجسته ترین معماران باروک، پیکر تراش
ایتالیایی، جیان لورِنزو بِرنینی (1680-1598) بود، که عمدتاً در رم کار می کرد.
آثار او اشکال سیال و پویا را به گونه ای تصنعی و از طریق خطای باصره، که ویژگی
این سبک است را به نمایش می گذارند.
در موسیقی، دورۀ باروک سالهای 1600-1750، زمانی که موسیقی
چند صدایی رنسانس جای خود را به یک سبک به شدت تزئینی با پایۀ هارمونیکی قوی
سپرد، را در بر می گیرد. بیشتر آثار
موسیقی باروک- از تک خوانی های اپرایی تا کنسرتو گروسیِ سازی- توسط یک باس مداوم- basso continuo- ، یک ردیف باس محکم که روی کی برد
نواخته می شدند و ویولن سل یا صدای بم خواننده را تقویت می کردند، حمایت میشدند و
در نتیجه یک شالودۀ هارمونیک فراهم می آوردند.
اپرا
دورۀ باروک همراه شد با معرفی چندین شکل جدید، که عمدتاً در
ایتالیا پرورده شدند. در اواخر قرن شانزدهم میلادی، گروهی از شاعران و موسیقی
دانان، انجمنی را در فلورانس به نام رفیقان- Camerata- تشکیل دادند، و چندین تن از اعضای
آن- اتّاویو رینوچینی (1621-1562) شاعر و آهنگسازانی مانند یاکوپّو پری
(1633-1561) و جولیو کاچینی (1618-1550)- برای ساختن اوّلین موسیقی-نمایش ها، یا
اپراها، همکاری می کردند. شکل جدید توسط نبوغ کلودیو مونته وِردی، که سه تا از
اپراهای برجای مانده اش، از اوّلین اپراهایی هستند که امروزه هنوز به طور مکرر به
اجرا در می آیند.
اپرا به سرعت برق گسترش پیدا کرد، با تقاضاهایی که نه تنها
از سوی حامیان اشراف منش، بلکه همچنین از طرف اپراخانه های جدیداً افتتاح شده، می
رسید. کارهای پیشگام مونته وِردی توسط آهنگسازانی مانند اَلِساندرو اسکارلاتی و
ویوالدی در ایتالیا، هاس در آلمان، لولی، شارپونتیه و رومو در فرانسه، و هندل در
آلمان زاده شده، در انگلستان، ادامه یافت. در کنار اپراهای عرفی- سکولار- (معمولاً
بر اساس طرحی بر گرفته از تاریخ کهن)، یک شکل مذهبی مشابه، اُراتوریو- با استفاده
از اشکال و سبک های مشابه با اپرا، ولی بر پایۀ داستانهای انجیلی، ایجاد شد.
اُراتوریو هم در جنوبِ کاتولیک و هم در شمالِ پروتستان شکوفا شد. شمال، جایی که
هاینریش شوتز طلایه دار آن در آلمان بود و راه را برای آثار مذهبی بزرگ یوهان
سباستیان باخ، هموار کرد، و در آثار هَندل که به انگلیسی نوشته شد، به اوج خود
رسید. از میان آن ها "ناجی "-Messiah- بیشترین دفعات اجرای مکرر را داشته است.
اشکالِ سازی
دورۀ باروک همچنین شاهد یک تقاضای کلان برای موسیقی سازی،
به خصوص کنسرتو، کنسرتی گروسی، سونات و سوئیت بود، و تقریباً همۀ آهنگسازان بر روی
این اشکال جدید کار می کردند. دوباره، این اشکال در ایتالیا، در دستان کورلّی،
ویوالدی و الساندرو اسکارلاتی، به شکوفایی رسیدند، ولی در آلمان هم به همان اندازه
محبوبیت داشتند. کنسرتوهای براندِنبورگ باخ و مجموعه های کنسرتی گروسیِ هندل، این
ژانر را به قلّه رسانید، در حالیکه کنسرتو و سونات سولو، بیشتر در دورۀ کلاسیک تحت
دگردیسی قرار گرفتند. در عین حال پسرِ الساندرو اسکارلاتی، دومِنیکو، دقیقاً معاصر
با باخ و هندل، پس از رفتن به دربارهای اسپانیا و پرتقال، جایی که او شکل بسیار
شخصی شده ای از سوناتِ کی برد، به وجود آورد و قاعدۀ عمومی را نقض کرد.
باخ و هندل
در اصطلاحات موسیقی، دورۀ باروک در آثار باخ و هندل به فراز
خود می رسد. هردوی آنها در سنت پروتستان آلمان پرورش پیدا کردند، ولی در زندگی
حرفه ای، آنها مسیرهای بسیار متفاوتی را در پیش گرفتند.
باخ بر روی موسیقی کلیسا متمرکز شد، خواه برای آواز و ساز
(در شکل کنتات کلیسایی، نوعی نیمه درام، بدون رفتن روی صحنه، که در زمان عبادات
یکشنبه، اجرا می شد)، خواه برای ساز تنها (به خصوص تکنوازی ارگ). تنظیمات پرشور
او، سنتی آلمانی را به اوج خود رساند. و مَس به یاد ماندنی او در سی مینور، در یک
سطح بی سابقه، شکل گرفت.
هندل در محیطی بیشتر جهان وطنی رشد کرد، نخست در ایتالیا و
سپس در انگلستان، جایی که او ماهرانه به داخل فضای خالی ناشی از مرگ زودهنگام هِنری پرسل، قدم
نهاد. اپراهای ایتالیایی فراوان هندل، که برای تماشاخانه های لندن نوشت، اخیراً
جای خود را در گنجینۀ آثار نمایشی، بازیافته اند، در حالیکه اراتوریوهای انگلیسی
اش، همیشه یکی از دوست داشتنی ترین ویژگی های سنت آواز دسته جمعی بریتانیایی بوده
اند.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر