زندگی فزانتز لیست
برگرفته و برگردان از کتاب: آهنگ سازان بزرگ نوشتۀ وِندی
تامپسون
مترجم: منوچهر خاکی
·
دورۀ رمانتیک
زندگی و آثار:
ملیت: مجارستانی
تولد: رایدینگ، 1811
مرگ: بایرویت، 1886
ژانر های ویژه: شعر-سمفونی، تنظیم سمفونی، آثار پیانو
آثار بزرگ: سال زیازت (77-1836)؛ 19 راپسودی- قطعۀ موسیقی
ممزوج و احساساتی- (85-1846)؛ کنستوهای پیانو؛ مراسم تشییع، برای تکنوازی پیانو
(1849)؛ شعر-سمفونی های: مازپّا تاسّو، درآمدها و اُرفئوس (4-1851)؛ سونات پیانو
در سی مینور (1853)؛ سمفونی دانته (1856)؛ سمفونی فاوست (1857)؛ والس مفیستُو
شمارۀ 1 (1861)
به عنوان یک آهنگساز، لیست بیشتر به سمتی متمایل است که در
حواشی تاریخ موسیقی قرار گیرد، تا حدی به این دلیل که او به صورت خالص در سنت
سمفونیک آلمان، که از بتهوون و شوبرت شروع می شود، از شومّن و مندلسون می گذرد، تا
به برامس و بروکنر برسد، جای نمی گیرد. ولی نفوذ او بر روی موسیقی قرن نوزدهم، فوق
العاده بود: او یک اجرا کنندۀ ممتاز (هم تراز پاگانینی در زمینۀ نواختن پیانو)، یک
مربی برجسته، و یک قهرمان متعهد "موسیقی آینده"، بود، که هم در نوآوری
ها و آثار به شدت شخصی خودش و هم در ترویجی که برای آثار واگنر می کرد، این
خصوصیات او بازتاب می یابند.
لیست پسر یکی از مقامات دربارِ کارفرمایِ مجارستانیِ هایدن،
شاهزاده نیکولاس اِستِرهاتزی بود. او استعداد حیرت انگیزی به عنوان نوازندۀ پیانو،
از خود نشان می داد، و نخستین رسیتال- تکنوازی- پیانوی خود را در سن 9 سالگی،
برگزار کرد، و پرنس نیکولاس هزینۀ تحصیلات او در وین را بر عهده گرفت. او در همان
سن پایین، همراه با گروههایی از اشراف زادگان، به آن شهر عزیمت کرد.
پاریس
در سال های 1820، این نوازندۀ زبردست خودنمای جوان، جنب و
جوشی را در پاریس (که خانواده اش به آنجا رفته بودند) و لندن، جایی که برای
پادشاه، جرج چهارم می نواخت، برپا کرد. در بازگشت به پاریس در اوایل سال های 1830،
او برلیُوز و پاگانینی را ملاقات کرد، و برخی از آثار آنان، از جمله کاپریچیو های
پاگانینی را به صورت نت نوشته، درآورد. و آن نسخۀ تهیه شده توسط لیست، «اتودهای
بزرگ پاگانینی»، نام گرفت. او همچنین به شدت تحت تأثیر سبک رمانتیک شوپن قرار
داشت.
در سال 1834 او رابطۀ نامشروعی را با کنتس ماری از آگول
برقرار کرد، که منجر به پیدایش سه فرزند شد (دختر دوم آنها کوزیما، بعدها با واگنر
ازدواج کرد). آنها نوعی حضور سیار را در سوئیس و ایتالیا آغاز کردند، و در این
دوران لیست مجلد نت نوشته های خود را به نام های: «سالهای زیارت»، برای پیانو و
«آلبوم یک مسافر» تدوین کرد.
تا سال 1839، این رابطه دچار تنش شد، و لیست بار دیگر
سفرهای حرفه ای خود را به عنوان نوازندۀ چیره دست، پی گرفت. او و کنتس، سرانجام در
سال 1844، از هم جدا شدند، و لیست دوره ای از خانم بازیهای افسار گسیخته را آغاز
نمود، که به نحو غریبی با آرزوهای نهانی او برای کشیش شدن، در تناقض قرار داشت. در
سال 1848 او مدیر موسیقیِ دربارِ دوک نشینِ وایمار شد، و در آنجا عاقبت او در کنار
ملازم جدید خود، شاهزاده خانم کارُولین شئین ویتگنشتاین (که در تلاش بود که از
شوهرش طلاق بگیرد)، آرام گرفت. او در علاقمندی لیست به مذهب و عرفان مشارکت داشت،
و او را تشویق به نوشتن آثار بلندپروازانه می کرد.
وایمار
سالهای وایمار (59-1848)، بازتاب دهندۀ اوج حرفۀ آهنگسازی
لیست بود. بیشتر آثار اصلی او مربوط به این تاریخ است. و آنها دو قطعۀ الهام گرفته
شده از افسانۀ فاوست- سمفونی فاوست (بر اساس نوشتۀ گوته) و سمفونی دانته؛ متجاوز
از یک دوجین شعر-سمفونی الهام گرفته شده از ادبیات یا الگوهای تصویری، از جمله
تاسّو، درآمدها (پس از شعری از آلفونس دو لا مارتین)، مازِپّا، هملت و «نبرد هون
ها»؛ کنسرتو پیانو در می بِمُل، «رقص مرگ» برای پیانو و ارکستر، و آثار پیانو از
جمله تمرینات فرارونده (Transcendental)،
سونات در سی مینور، چندین راپسودی مجار، و هارمونی های شاعرانه و مذهبی را در بر
می گیرد. به علاوه، لیست از آثار سایر آهنگسازان در حال ترقی نیز، از طریق به روی
صحنه بردن اجراهای اولیۀ اپراهای واگنر، شومن، برلیُوز، وردی، و دونیتزتّی، و
سایرین، پشتیبانی می کرد. در دوران مدیریت او، وایمار به عنوان پناهگاه «مکتب جدید
آلمانی» مشهور شد.
سفارشات مذهبی
معذلک، تا سال 1860 لیست با جامعۀ محافظه کار وایمار، که از
رابطۀ بی پردۀ او با کارولین سئین ویتگنشتاین و ترویج هنر آوانگارد توسط او نا
خشنودبود، در حالت نزاع قرار گرفت.
او بخش عمده ای از زندگی آتی اش را جدا از شاهزاده خانم (که
هرگز حکم طلاق خود را به دست نیاورد)، در رم سپری کرد، و در سال 1865، سفارشات
کوچک موسیقی مذهبی دریافت کرد.
یک مورخ که در همان زمان او را می دید، او را به مثابه
«شیطانی در لباس روحانی»، توصیف کرد: خصوصیات اهریمنی وی، همانند پاگانینی، با قد
بیش از اندازه بلندش، ظاهر تکیده، موهای بلند اصالتاً بلوند، و حالا سفید شده، تقویت
می شد. او همچنان یک مربی موسیقی پر خواهان بود.
آهنگ های بعدی لیست، عمدتاً مذهبی هستند، و اُوراتوریوهای
«افسانۀ الیزابت مقدس» (62-1857) و کریستوس (7-1862) را در بر می گیرد. با این
حال، آثار متأخر او والس های مفیستُوی دوم و سوم، یکی برای ارکستر (1880) و یکی
برای پیانو (1883)، را نیز شامل می شود. در میان آثار واپسین او- که به شکل
فزاینده ای از نظر سبک امپرِسیونیستی بود-، «گولاندای غمگین»، الهام گرفته شده از
یک پیش آگاهی توسط نوه اش، در رابطه با مرگ ریچارد واگنر در سال 1882، در ونیز،
قرار داشت. خود لیست چهار سال بعد در بایرویت، که برای شرکت در یک فستیوال موسیقی
به آنجا سفر کرده بود، بر اثر ابتلا به ذات الریه درگذشت.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر